HƯỚNG DẪN ĐỂ PHÂN TÍCH VIỆC SỬ DỤNG MÀU SẮC TRONG MỘT BỨC TRANH

 

HƯỚNG DẪN ĐỂ PHÂN TÍCH VIỆC SỬ DỤNG

MÀU SẮC TRONG MỘT BỨC TRANH

                                                                                          Gonzalo Ruiz

Để phân tích màu sắc trong bức tranh bạn có thể sử dụng một số câu hỏi sau đây,lựa chọn tác phẩm mà bạn cho là phù hợp. Với bài tập này, chúng ta không giả vờ để đi đến một khẳng định hoặc để phân loại các hình ảnh trong cách này hay cách khác mà để mô tả những gì chúng ta thấy

-Loại màu sắc nào chiếm ưu thế trong bức tranh, vàng, đỏ, xanh dương, xanh lá cây ...?

-Gam màu nào là chính trong tác phẩm, màu nóng hoặc lạnh?

-Tác giả sử dụng màu tương đồng hay bổ túc? Nói chung, màu sắc bổ túc là khi có ít nhất hai cặp màu bổ túc bão chiếm khu vực rộng lớn. Khi hầu hết là màu sắc tương đồng nhưng có diện tích nhỏ là màu bổ túc,thì nó vẫn là một màu sắc tương đồng. Đôi khi rất khó để xác định vì có nhiều biến đổi (độ sáng, độ bão hòa, ...) nhưng ta có thể đọc nó nếu nó cho thấy nghiêng  nhiều hơn về một màu tương phản hoặc hài hòa.

-Màu tối hay sáng chiếm ưu thế trong bức tranh?Tức là có nhiều tương phản của ánh sáng và bóng tối (chiaroscuro) hoặc là nó ở trong một phạm vi nhỏ ?

-Sự tương phản của ánh sáng và bóng tối  là chính hơn sự tương phản của màu sắc?

-Được sử dụng màu sắc bão hòa hoặc trung tính? Chúng tôi có thể tìm thấy những bức tranh hiện đại, nơi hầu hết là màu sắc bão hòa, chẳng hạn như trường phái dã thú trong khi bức tranh cổ điển thường được chi phối bởi màu tối và trung tính nhưng có màu sắc bão hòa khá rõ ràng.

Những  ấn tượng chung bạn có được về bức tranh, và làm thế nào mà nó liên quan đến việc sử dụng màu sắc?

Ví dụ: Cầu vượt Charing còn được gọi là Cầu Westminster1906-André Derain (1880-1954)

Đây là bức tranh của André Derain, một trong những họa sĩ của nhóm dã thú, một nhóm các nghệ sĩ đầu thế kỷ 20 nhấn mạnh việc sử dụng các màu sắc mạnh mẽ hơn các giá trị đậm nhạt hoặc để lưu giữ lại ấn tượng. Ấn tượng đầu tiên trong bức tranh này là việc sử dụng các màu cơ bản vàng, xanh và đỏ, cũng như một số màu xanh lá cây và màu da cam với một sắc độ thấp hơn, và sử dụng một mức độ cao của độ bão hòa gần giống như là một đứa trẻ đang sử dụng màu sắc với rất ít pha trộn. Có một sự hiện diện lớn của cả hai màu nóng và lạnh nhưng cá nhân tôi nghĩ rằng cảm giác ấm áp nhiều hơn vì vàng chiếm một phần lớn của bức tranh và bởi vì màu sắc bão hòa cho cảm giác gần gũi hơn với sự vận động, sự ấm áp và mạnh mẽ trong khi màu sắc  mờ hơn sẽ mang cảm giác tĩnh lặng, thanh bình và tươi mát. Tôi cũng tin rằng vẽ biển và bầu trời màu vàng  tăng cảm giác ấm áp trong khi chúng thường là tông lạnh. Hầu hết các màu lạnh trong tranh (màu xanh lá cây và màu xanh) được nhóm lại trong khu vực bờ để tạo ra một chiếc hộp với đường cong rõ ràng. Sử dụng màu sắc bổ túc và chúng ta có thể thấy đặc biệt trong các khu vực rộng lớn của đỏ - xanh lá cây và màu xanh - cam  tạo ra một sự tương phản rất cao về màu sắc. Màu sắc được áp dụng trong khu vực rộng lớn nhưng cũng có một số mảng nhỏ của gần như bổ túc tương tác trong các cây : màu xanh và màu đỏ cam có thể đại diện cho ánh sáng và bóng tối . Đối với mảng nhẹ , ấn tượng đầu tiên của tôi là bức tranh này có rất nhiều ánh sáng tạo ra bởi sự bão hòa. Trong bản đen trắng nó có vẻ mờ xa như có ánh sáng,nhưng ở bản màu một số tòa nhà màu xanh xuất hiện lại đậm hơn trên nền bầu trời màu vàng . Do đó chúng ta có thể cho rằng đây là một ví dụ rõ ràng về độ tương phản của màu sắc chứ không phải là độ tương phản của ánh sáng. Nói chung tôi nghĩ rằng đây là một bức tranh hấp dẫn và mạnh mẽ.Những bức tranh khác của dã thú gợi ý cho tôi nhiều hơn về sự căng thẳng và hỗn loạn ,nhưng ở đây cho thấy sự di chuyển và sức sống trong một trật tự, có lẽ vì thành phần khá đơn giản và rõ ràng.

NỖI ĐAU VÀ HY VỌNG TRONG ÁNH MẮT CỦA A-ĐAM VÀ Ê-VA Qua tác phẩm “A-đam và Ê-va bị đuổi khỏi vườn Địa Đàng” của Masaccio

 

Từ thuở ấu thơ, chúng ta đều từng nghe câu chuyện về A-đam và Ê-va – hai con người đầu tiên được Đức Chúa Trời tạo dựng, sống trong vườn Địa Đàng. Có người xem đó chỉ là huyền thoại cổ xưa, nhưng đâu đó trong lòng mỗi người vẫn vang lên những câu hỏi không nguôi:

“Tôi từ đâu đến?”, “Vì sao cuộc sống đầy đau khổ?”, “Có thể nào trở về sự sống đời đời đã mất?”

Chính vì những câu hỏi ấy, con người đã tìm kiếm lời giải qua triết học, tôn giáo và nghệ thuật. Trong dòng chảy ấy,, , bức tranh “A-đam và Ê-va bị đuổi khỏi vườn Địa Đàng” (1425) của họa sĩ Masaccio không chỉ là một kiệt tác thời Phục Hưng – mà là tấm gương phản chiếu nỗi đau và khao khát trở về với Đấng Tạo Hóa, vẫn còn vang vọng đến hôm nay.

Tác phẩm thể hiện hai nhân vật trong trạng thái trần trụi – không nhằm gây sốc hay phô bày hình thể, mà để lột tả chân thực nỗi xấu hổ và mất mát khi con người đánh mất vinh quang thiêng liêng.

NGUỒN GỐC LOÀI NGƯỜI-

NỖI ĐAU VÀ HY VỌNG TRONG ÁNH MẮT CỦA A-ĐAM VÀ Ê-VA
Qua tác phẩm “A-đam và Ê-va bị đuổi khỏi vườn Địa Đàng” của Masaccio

Thời Trung Cổ, con người thường bị xem là thấp kém, đầy tội lỗi, và cuộc sống trần thế chỉ là giai đoạn chờ đợi cho một thế giới sau cái chết. Tuy nhiên, khi bước sang thế kỷ XIV–XV, một làn sóng tư tưởng mới trỗi dậy từ châu Âu – phong trào Phục Hưng, hay còn gọi là "tái sinh", đã làm thay đổi toàn diện cái nhìn về con người và thế giới. Đó là sự tái khám phá những giá trị của nhân loại: vẻ đẹp hình thể, lý trí, nghệ thuật và tinh thần sáng tạo, vốn từng được đề cao trong thời đại Hy Lạp – La Mã cổ đại.

Tư tưởng nhân bản (humanism) thấm đẫm triết học Hy–La đã ảnh hưởng sâu sắc đến nghệ thuật và văn hóa Phục Hưng. Người Hy Lạp và La Mã không tin vào một Đấng Tạo Hóa tuyệt đối như trong Kinh Thánh. Thay vào đó, họ tôn thờ nhiều thần linh có hình dạng giống người, và xem con người là trung tâm vũ trụ – thước đo của mọi giá trị. Vì vậy, nghệ thuật cổ đại không chỉ mô tả con người mà còn lý tưởng hóa họ, khiến hình thể con người trở nên gần với thần thánh – như một biểu tượng cao quý của sự hoàn mỹ.

Tuy nhiên, từ góc nhìn Kinh Thánh, sự tái sinh không đến từ nỗ lực tự thân của con người, mà từ Đấng Tạo Hóa – Đấng đã dựng nên loài người theo hình ảnh Ngài. "Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ" (Sáng Thế Ký 1:27). Con người được tạo ra từ bụi đất, nhưng được hà sanh khí của Đức Chúa Trời để trở thành một linh hồn sống – không phải chỉ có xác thịt, mà có tâm linh.(Sáng thế ký 2:7)

Từ đây, chúng ta nhận ra một sự đối lập sâu sắc: nếu trong văn hóa Hy–La, con người là thần thánh hóa, thì trong Kinh Thánh, con người được ban cho giá trị thiêng liêng từ chính Đức Chúa Trời – nhưng cũng là những tạo vật có thể phản nghịch và đánh mất vinh quang ban đầu. Khi tinh thần nhân văn Hy–La lan tỏa vào nghệ thuật Cơ Đốc giáo thời Phục Hưng, đã có không ít tác phẩm Kinh Thánh bị lý tưởng hóa, mang màu sắc thần thoại. Thế nhưng, vẫn có những nghệ sĩ đứng giữa hai dòng chảy ấy, tạo nên tác phẩm mang chiều sâu thuộc linh, phản ánh nỗi đau con người và khát khao trở lại với Đấng Sáng Tạo.

Masaccio (1401–1428), một trong những họa sĩ tiên phong của thời kỳ Phục Hưng, là một trong số đó. Trong bức họa “A-đam và Ê-va bị đuổi khỏi vườn Địa Đàng”, ông đã vẽ nên bi kịch khởi đầu của nhân loại – không bằng sự tráng lệ của Eden, không bằng hình ảnh biểu tượng như thời Trung Cổ, mà bằng cảm xúc chân thực, hình thể đầy đau đớn, và ánh sáng như lột trần nỗi xấu hổ. Không có con rắn, không có cây thiện ác, không có cảnh sắc thiên đàng – chỉ có hai con người trần trụi đang bước ra khỏi nơi họ từng sống trong vinh hiển của Đức Chúa Trời.

A-đam che mặt, như không chịu nổi ánh sáng của lương tâm; Ê-va giơ tay che thân, đôi chân run rẩy như đang lạc bước giữa tuyệt vọng. Trên họ là thiên sứ giương thanh gươm lưỡi chói lòa – tượng trưng cho quyền phép của Đức Chúa Trời canh giữ con đường dẫn đến cây sự sống. Đó là hình ảnh của sự đoạn tuyệt – loài người đã bị đuổi khỏi vườn Ê-đen, đánh mất địa vị thánh khiết ban đầu.

Kinh Thánh chép: “Giê-hô-va Đức Chúa Trời bèn lấy bụi đất nắn nên hình người, hà sanh khí vào lỗ mũi; thì người trở nên một loài sanh linh” (Sáng Thế Ký 2:7). Con người vốn được dựng nên trong vinh hiển – nhưng sự không vâng lời đã đưa đến sa ngã. Con rắn – biểu tượng của Sa-tan – đã gieo vào lòng Ê-va một cám dỗ: “Các ngươi sẽ như Đức Chúa Trời” (Sáng Thế Ký 3:5). Đó là trái thiện ác mà A-đam và Ê-va đã ăn – trái của tham lam, kiêu ngạo, dục vọng và sự phản loạn. Họ đã lựa chọn điều tưởng là sự khôn ngoan, nhưng lại dẫn đến sự chết.

Sứ đồ Phao-lô xác chứng: “Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 3:23). Khoảnh khắc bị đuổi khỏi vườn Eden không chỉ là một câu chuyện xa xưa – mà là hiện thực của mỗi linh hồn. Mỗi người chúng ta đều từng quay lưng với Đức Chúa Trời, từng mang sự xấu hổ, và từng cần một con đường trở lại.

Masaccio không chỉ dùng kỹ thuật vẽ hiện đại như phối cảnh tuyến tính để tạo chiều sâu không gian – mà còn vận dụng ánh sáng, hình thể và biểu cảm gương mặt để khiến người xem cảm nhận được nỗi đau thực sự, chứ không phải biểu tượng xa lạ. Dưới ánh sáng đổ từ một hướng duy nhất, thân thể A-đam và Ê-va hiện lên chân thực – không hoàn hảo như thần linh Hy–La, mà như những con người thật với nỗi đau, sự hối hận, và sự trần trụi trước lẽ thật.

Vì thế, bức tranh không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật Phục Hưng – mà là một lời nhắc nhở thuộc linh. Nó nói lên nỗi đau của thân phận con người – và cũng thì thầm về hy vọng. Dù chúng ta đang rời xa vườn Eden mỗi ngày vì tội lỗi, vì lựa chọn sai lầm, vì tham vọng ích kỷ, nhưng vẫn còn một con đường trở lại. “Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời; nhưng nhờ ân điển Ngài, chúng ta được xưng công bình cách nhưng không, bởi sự cứu chuộc trong Đức Chúa Jêsus Christ” (Rô-ma 3:23–24).

Bức tranh là gương mặt của nhân loại – đau đớn, tội lỗi, và trần trụi. Nhưng Lời Kinh Thánh là con đường – sáng ngời ân điển, dẫn ta trở về Thiên Đàng đã mất. Dù mang trong mình vết thương của A-đam và Ê-va, nhưng nhờ Đấng Christ, chúng ta có thể mang lấy hình ảnh vinh hiển ban đầu của Đức Chúa Trời – được tha thứ, phục hồi và sống trong sự sống đời đời.

Thông qua tác phẩm “A-đam và Ê-va bị đuổi khỏi vườn Địa Đàng”  Masaccio ghi lại khoảnh khắc con người rời khỏi nơi thánh khiết, nhưng đức tin Cơ Đốc dạy rằng đó chưa phải là kết thúc – mà là khởi đầu cho hành trình được cứu chuộc. Và mỗi chúng ta, hôm nay, vẫn đang đứng trước cánh cổng của sự lựa chọn: ở lại trong bóng tối của quá khứ, hay bước vào ánh sáng của hy vọng – nơi ân điển không bao giờ chấm dứt.